Verpleegkundige aan het woord

“Het is heel bijzonder dat je er mag zijn voor mensen in de laatste fase van hun leven. Mensen zijn zo kwetsbaar.” Aan het woord is Sylvia Brandenburg. Ze werkt als Evean-verpleegkundige in hospice De Schelp in Krommenie.

“Natuurlijk zorg ik ervoor dat onze gastbewoners – zo noemen we de mensen die bij ons afscheid nemen van het leven – zoveel mogelijk comfort ervaren bij al hun symptomen en klachten. Daarnaast vervul ik ook de rol van rots in de branding. Want naast pijn, verwardheid en vermoeidheid spelen er vaak ook angsten en emoties. Sommige mensen fietsten vorige week nog vrolijk rond en nu liggen ze hier. Als je wereld zo op z’n kop staat, heb je echt behoefte aan houvast.”

In haar doen en laten en in haar stem straalt Sylvia rust uit. “Volgens mij kun je dit werk niet doen als je chaotisch bent. Je moet mensen stabiliteit bieden en dus moet je zelf stabiel zijn. Bij onrust vaart niemand wel.”

Compassie
Met ruim zeven jaar ervaring in de palliatieve zorg, waarvan een half jaar bij De Schelp, weet Sylvia gastbewoners goed te lezen. “Je moet goed kijken wat iemand nodig heeft en tegelijkertijd moet je ook de eigen regie respecteren. Dat is soms balanceren.”

“Als ik weet dat iemand niet graag praat, maar ik zie diegene worstelen met de angst en de situatie, dan ga ik toch voorzichtig het gesprek aan. Er is niets mooier dan wanneer je van de gastbewoner of familie hoort, dat je een lichtpuntje kan zijn voor diegene. Daar haal ik de voldoening uit in mijn werk.”

Betrokkenheid op afstand
Met zoveel mensen die in het hospice overlijden, rijst al snel de vraag of het geen zwaar werk is. Volgens Sylvia ligt het eraan hoe je ermee omgaat. “Je moet onbetrokken betrokken zijn. Gastbewoners moeten wel het gevoel hebben dat je betrokken bij hen bent, maar je mag hun leed niet mee naar huis nemen.”

Natuurlijk lukt het haar niet altijd om die professionele afstand te bewaren. “Gelukkig hebben we hier fijne collega’s. We vangen elkaar op en nemen de tijd om naar elkaars verhaal te luisteren. Zo’n gesprek heeft voor mij een zelfreflecterend karakter. Ik vraag me dan bijvoorbeeld af of ik iets anders had kunnen doen om de situatie te verbeteren. Als het aan mij en mijn collega’s ligt, komt er in de toekomst een soort van intervisie waarbij we samen casussen kunnen bespreken.”

En vele anderen
Sylvia benadrukt dat zij en haar collega-verpleegkundigen hun werk niet goed zouden kunnen doen zonder de ondersteuning van vele anderen. “Neem bijvoorbeeld de huisartsen met wie het prettig samenwerken is. Samen stellen we bijvoorbeeld het escapeplan op. Wat kan ik doen als de situatie van de patiënt opeens heel erg verandert? Als er opeens sprake is van hevige pijn?”

Natuurlijk biedt het escapeplan niet voor elke situatie een oplossing. “Dan is het fijn dat je altijd kunt overleggen. Sommige huisartsen zijn zo betrokken bij hun patiënten dat ik ze zelfs ’s nachts en in het weekend mag bellen.”

Behalve de huisartsen heeft ze ook contact met andere professionals: “Bij vragen kunnen we terecht bij de behandelaars. Denk bijvoorbeeld aan de diëtist. Ook zien we het team van Thuiszorgtechnologie regelmatig. Zij zorgen voor het aansluiten van de CADD-pomp, waarmee bijvoorbeeld morfine wordt toegediend. Verder komt de geestelijk verzorgster wekelijks bij ons lang om in het hospice gesprekken te voeren met de gastbewoners.”

Vrijwilligers
Sylvia is blij met de hulp van de vele vrijwilligers die zich inzetten binnen De Schelp: “Zij doen de lichte zorg, regelen eten en drinken, en zorgen voor een veilige, warme sfeer. Juist door van tevoren samen af te spreken wie wat doet, vormen we één team rond de gastbewoner. De ene vrijwilliger heeft een zorgachtergrond, de ander niet. Dat moet je dus goed afstemmen.”

Sylvia en haar verpleegkundige collega’s verlenen 24-uurs zorg in het hospice. “Eerst zouden we er alleen op bepaalde momenten zijn, maar de situatie van onze gastbewoners is dusdanig complex dat die 24x7 zorg nodig is. Onze nabijheid geeft gastbewoners, naasten en ook vrijwilligers een fijner gevoel. Moet ik vanuit huis komen, dan kan ik er nooit binnen vijf minuten zijn.”

Of Sylvia andere verpleegkundigen kan aanraden om het palliatieve vak te kiezen? “Jazeker! Het moet je natuurlijk wel liggen. Ik heb zelf een palliatief verpleegkundige opleiding gevolgd om mezelf in deze vorm van zorg te verdiepen, maar die opleiding is niet verplicht. Verder zorg ik ervoor dat ik bijblijf via webinars, vakliteratuur, workshops, congressen en vakgerelateerde social media en nieuwsbrieven.”

Ze heeft nog wel een advies voor iedereen die de stap naar de palliatieve zorg wil maken: “Zoek een plek waar je de tijd en ruimte krijgt om je palliatieve werk te doen. Bij mijn vorige werkgever namen we de hospices mee in de thuiszorgronde. Dan was het: zorg bieden en weer gaan. Ik vind dat je dit werk alleen kunt doen, als je je er volledig op toelegt. Dat verdienen mensen in de laatste levensfase ook.”